فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الْأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِینَ

فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الْأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِینَ

پس ستایش مختصّ خداوند است، خداوندگار آسمان ها و خداوندگار زمین، خداوندگار جهانیان.

1 - تنها خداوند، شایسته حمد و ستایش بی پایان

فللّه الحمد

تقدم «للّه» بر «الحمد» مفید حصر است.

2 - معاد و برپایی قیامت، نمودی از تدبیر خداوند هستی و شایسته حمد و ستایش

إنّ وعد اللّه حقّ ... و قیل الیوم ننسیکم ... فالیوم لایخرجون ... فللّه الحمد

3 - توانمندی معبود بر جزای بندگان، نمایانگر شایستگی وی برای حمد و سپاس

و ما لکم من نصرین ... فللّه الحمد ربّ السموت و ربّ الأرض

حرف «فاء» در «فللّه الحمد» مفاد آن را بر مطالب قبل که در باره معاد بود، تفریع کرده است.

4 - خداوند، یگانه پروردگار آسمان ها و زمین و تمامی جهانیان

ربّ السموت و ربّ الأرض ربّ العـلمین

5 - جهان هستی، دارای آسمان های متعدد

ربّ السموت

6 - رهیافت انسان به ستایش پروردگار، در پرتو توجه به نظام عالی تدبیر او در هستی

حم ... إنّ فی السمـوت و الأرض لأیـت للمؤمنین... فللّه الحمد

با توجه به قرار گرفتن این آیه در بخش پایانی سوره، «فاء» در «فللّه» تفریع بر کل محتوای سوره است که درصدد نمایاندن مظاهر تدبیر والای الهی در هستی ـ به ویژه در نظام زندگی انسان ـ است.